Want create site? Find Free WordPress Themes and plugins.

 

ZEHİR NEDİR?

Zehir, yeterli miktarda alındığında, organlarda veya organ fonksiyonlarında geçici veya kalıcı olarak hasar meydana getiren maddedir.
Zehirli maddeler çocuklarda genellikle kaza sonucu alınmalarına rağmen, erişkinlerde intihar amaçlı alımlar daha fazladır.

ZEHİRLER VÜCUDUMUZA NASIL GİRERLER?

Zehirler vücuda ağız, sindirim, solunum, deri, göz yoluyla veya damardan enjeksiyonla alınabilirler. Bakteri, zehirli bitkiler veya bazı hayvanlar (örn: arı, yılan, örümcek) doğal zehirler (toksinler) üretirler.
Asit veya baz özelliğindeki birçok zehirli madde göz yoluyla vucuda girip, kimyasal yanıklara neden olmaktadır.
Solunumla gazlar, çözücüler, aerosoller ve duman şeklindeki zehirli maddeler giriş yapar. Bunun en sık rastlanan örneği, kış aylarında sıklıkla soba dumanından kaynaklanan karbonmonoksit zehirlenmesidir.
Damar (kana karışma) yoluyla girenler, genellikle enjeksiyonla (örn: narkotiklerden morfin) kana verilir. Bunun yanında zehirli yılan, balık, arı, örümcek ısırıkları da ciltte reaksiyon ve ek olarak kan yoluyla etkili olabilirler.
Sindirim yoluyla alınan besinler (besin zehirlenmeleri), ilaçlar (ilaca özel bulgular) sindirim sisteminde bulgulara neden olurlar.
Cilt yoluyla çok güçlü bazı kimyasal maddeler (asit, baz), böcek ilaçları, bitki ilaçları ciltte reaksiyona ve/veya ciltten emilerek sistemik etkilere neden olabilirler.

ZEHİRLERE BAĞLI BULGU VE ŞİKAYETLER NELERDİR

Zehir vücuda alındığında yapısal özelliğine ve alınma yoluna göre bulgu ve şikayetlere neden olur. Bazı durumlarda vücuda girdikten çok sonra bu bulgu ve şikayetler oluşur.

  • Beyin etkilenirse: Uyku hali, saldırganlık, nöbet geçirme, bilinç kaybı gibi bulgular görülebilir. Göz bebeklerinde büyüme, küçülme (toplu iğne başı gibi) görülebilir.
  •  Tükürük ve diğer vücut salgılarında aşırı artma ya da azalma. Cildin terli veya çok kuru olması görülebilir.
  •  Solunum güçlüğü, solunum sayısının artması veya azalması görülebilir.
  •  Bazı zehirli maddeler kalpte zararlı etkilere neden olabilirler. Kalbin hızlı atması (>100, taşikardi), kalbin yavaş atması (<60, bradikardi), düzensiz atması (disritmi) gibi bulgular görülebilir. Hastalar bu bulgular eşliğinde çarpıntı hissedebilirler.
  •  Yutulan asit veya baz maddeler ağız, boğaz, yemek borusu ve midede yanıklara neden olabilir. Hastalarda ağızda ağrı, yutmada güçlük ve ağrı, yemek borusunda ve midede yanma, ağrı görülebilir.
  •  Sindirim sistemiyle alınan zehirli maddeler kusma, karın ağrısı, ishal gibi şikayetlere neden olabilir.
  •  Bazı zehirli maddeler çok yüksek miktarda alındığında bunları vücuttan temizlenmede önemli rol oynayan karaciğer ve böbreklerde ciddi hasara yol açabilir.
  •  Bazı zehirler kan hücrelerini etkileyerek dokulara oksijen taşınmasında sorunlara yol açabilirler.

EVLERDE BULUNAN BAZI ZEHİRLİ MADDELER

  • Böcek ilaçları
  • Fare zehri
  • Çamaşır suyu
  • Çakmak yakıtı
  • İspirto
  • İlaçlar
  • Ayakkabı cilası
  • Yapıştırıcılar
  • Oje
  • Deterjanlar

EVDEKİ ZEHİRLENMELER NASIL ÖNLENEBİLİR?

  • Zehirli maddeleri çocukların erişemeyeceği yerlerde tutun.
  •  Tüm ilaçları kilitli bir dolapta tutun.
  •  Maddeleri kendi orijinal kutu ya da şişelerinde tutun, asla eski boş bir içecek veya yiyecek kutusu içinde saklamayın.
  •  Çocukların açamayacağı şekilde kutulanmış veya şişelenmiş olanları tercih edin.
  •  Kullanılmayan ilaç ve maddeleri uygun şekilde uzaklaştırın.

EVDE ZEHİRLENMİŞ HASTADA İLKYARDIM

  •  Öncelikle kendinizi koruyun.
  •  Havayolu, solunum ve dolaşımını sağlayarak, hastayı uygun pozisyona alın.
  •  Tıbbi yardımı çağırın: 112’yi arayın.
  •  Zehirli madde bulaşmış elbiseleri çıkarın veya hastayı kontamine ortamdan uzaklaştırın.
  •  Zehirli maddenin ne olduğunu bulmaya çalışın (yukarıda belirtilen 6 önemli maddenin netleştirilmesi).

İLAÇLA ZEHİRLENMELER

İlaçla zehirlenmeler, normalde kullanılan ilaçların uzun dönemdeki birikimlerine bağlı olarak yan etkiler göstermesi ya da yüksek dozda alımları sonucunda olabileceği gibi, ilaç kötüye kullanımı (yasak ve keyif verici ajanların kullanımı) nedeniyle de olabilir. Yapılan çalışmalar aspirin ve asetaminofen’in (parasetamol) en sık rastlanan reçetelenmiş ilaç zehirlenmeleri olduğunu göstermektedir. İlaç kötüye kullanım grubunda ise sıklıkla narkotik ilaçlar (örn: morfin, eroin, meperidin), yatıştırıcılardan barbiturat (örn: pentobarbital) ve benzodiazepinler (örn: diazepam), eriticiler (örn: yapıştırıcı, benzin çözücü), uyarıcılar (amfetamin “ecstasy”, LSD, kokain), hayal gördüren–hallusinojenler (atropin benzeri) gibi ajanlar yeralmaktadır. Tablo’da bu ajanların etkileri özetlenmiştir.

İlaç Etki
Ağrı kesiciler  
Aspirin Üst karın bölgesinde ağrı, bulantı, kusma (kanlı olabilir), kulak çınlaması, derin nefes alıp verme, uyku hali, bilinçte bulanıklık
Asetaminofen (parasetamol) 30 dk – 24 saatÇok yüksek doz alımlarında bulantı, kusma, halsizlik

24 – 72 saat

Sindirim sistemi şikayetleri geriler

Sağ üst karın bölgesinde ağrı, idrar yapmada azalma olabilir

72 – 96 saat

Karaciğerde etkilenme ile birlikte

İştahsızlık, bulantı, kusma

 

Yatıştırıcılar  
Barbiturat ve benzodiazepinler Uyku hali, bilinç kaybı,yüzeyel solunum, güçsüz, yavaş veya hızlı nabız atışı, ellerde titreme, hasta aniden nöbet geçirebilir.
Uyarıcılar  
Amfetamin “ecstasy”LSD, kokain Uyarılmış, aşırı davranış hali, çılgın ve kontrol edilemeyen davranışlar, terleme, ellerde titreme, hastalar görsel ve işitsel hayaller görebilir.
Narkotikler  
Morfin, eroin Göz bebekleri küçük, konuşmada bozulma, uyku hali, bilinç kayı olabilir, yavaş, yüzeyel solunum, iğne delik izleri (genellikle dirsek içi, kasık veya boyunda)
Eritici ajanlar  
Yapıştırıcı, benzin çözücü Bulantı, kusma, başarısı, hayal görme, bilinç kaybı, nadiren kalp durması

İLAÇLA ZEHİRLENMİŞ HASTADA İLK YARDIM

  • Hastanın havayolu, solunum ve dolaşımını kontrol edin.
  • Hastayı güvenli bir pozisyonda yatırın.
  • 112’yi arayıp yardım isteyin.
  • İlaçları, kutusunu, açıklama kağıdı varsa sağlık ekiplerine vermek için saklayın.

ZEHİRLİ BİTKİLER

Ülkemizde çeşitli zehirli bitkiler bulunmaktadır. Renkleri nedeniyle bu bitkiler özellikle çocuklar tarafından yanlışlıkla yenmekte (akşam sefası, bazı mantar türleri gibi), veya zehirlenmeler bitki konusunda deneyimsiz olan kişilerde yenme sonucu (bazı mantarlar) meydana gelebilmektedir. Bunun yanında keyif verici olarak da bazı bitkiler (cirtlatan otu gibi) kişiler tarafından kullanılabilmektedir. Bulgular bitkiye göre değişmektedir. Genellikle sindirim (bulantı, kusma, karın ağrısı) ve sinir sistemi (saldırgan davranışlar, hayal görme, uyku hali) bulguları ön plandadır.

BİTKİLERLE ZEHİRLENMİŞ HASTADA İLK YARDIM

  • Hastanın havayolu, solunum ve dolaşımını kontrol edin.
  •  Hastayı güvenli bir pozisyona alın.
  •  112’yi arayın ve yardım isteyin.
  •  Varsa bitkiyi, hastanın kusmuğunu sağlık ekiplerine vermek üzere saklayın.

BESİN ZEHİRLENMELERİ

Besin zehirlenmeleri genellikle bakteri veya toksinleri içeren besinlerin alınmasıyla oluşur ve sindirim sistemi bulguları (iştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısı, ateş olabilir, genellikle ishal veya nadiren kabızlık, çarpıntı, baş dönmesi) görülür.

BESİN ZEHİRLENMESİ OLAN HASTADA İLK YARDIM

  • Hastayı rahat bir yere yatırın veya oturtun.
  •  Hasta sürekli kusuyorsa, güvenli bir pozisyona alın.
  •  Hastanın doktorunu veya 112’yi arayıp durumu bildirin.
  •  Hasta eğer alabiliyorsa, sıvı içecekler verin.

ALKOL ZEHİRLENMESİ

Alkol zehirlenmesi olguları iki grupta incelenebilir. Biri alkollü (etanol içeren) içkilerle zehirlenmeler, diğeri alkol (metanol, etilen glikol gibi) içeren maddelerle zehirlenmelerdir. Metanol yasak içki, kolonya ve ispirto yapımında ucuz olması nedeniyle etanole tercih edilmektedir. Etilen glikol ise buzdolapları veya akülerde donmayı engelleyici sıvıların içinde bulunmaktadır. Bu 3 grup alkolün etkileri tabloda gösterilmektedir.

Alkol Bulunduğu Yer Etkileri
Etanol Alkollü içecekler (rakı %45, bira %3-6), kolonya Alkol kokusu, bilinç bulanıklığı ya da kaybı, derin gürültülü bir solunum, erken dönemde dolgun, geç dönemde zayıf  ve hızlı bir nabız bulunabilir.Hastalar kusmukları akciğerlerine kaçırma riski ile karşı karşıyadır, çoğu evsiz hasta alkol zehirlenmesinden sonra dışarıda ve soğukta kalarak donma tehlikesi geçirebilir, kafa ve diğer travmalar bu hastalarda sıktır.
Metanol Uygunsuz olarak kolonya ve ispirto içinde, donmayı engelleyen sıvılarda, boya çözücülerde, ev temizlik ürünleri içinde Etanol’ün bulgularına ek olarak, görme bozukluğu, derin koma hali, nöbet yapabilir
Etilen Glikol Donmayı engelleyen sıvılarda, çözücülerde Uyku hali, nöbetler, çarpıntı hissi, bulantı, kusma, solunum güçlüğü

ALKOLLE ZEHİRLENMİŞ HASTADA İLKYARDIM

  • Hastanın hava yolu, solunum ve dolaşımını, bilinç durumunu kontrol edin.
  •  Hastayı güvenli bir pozisyona alın, soğuktan korumak için üzerini örtün.
  • 112’yi arayıp yardım isteyin.
Did you find apk for android? You can find new Free Android Games and apps.
Paylaş
Önceki İçerikBEYİN KANAMASI
Sonraki İçerikHAYVAN DOSTLARIMIZIN ISIRMALARI
Dr. Ülkümen Rodoplu
Dr. Ülkümen Rodoplu, evli ve 2 çocuk babasıdır. Aile, iş ve akademik yaşamındaki başarılarının yanı sıra, tüple dalış, uzun mesafe koşu ve Motor Touring– Harley Davidson gibi ilgi alanları bulunmaktadır. Yaşamının her alanında “proje“üretme” ve “eylem” konusuna önem veren Dr. Ülkümen Rodoplu “Daha Çağdaş bir Türkiye” için değer katacak çalışmalarda bulunmaya devam etmektedir.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here